Kıymetli okurlarım. Yeni bir yazım ile hepinize merhaba. Öncelikle hepinize hayırlı ramazanlar.  Bu yazımda size öz bakım beceri öğretiminden bahsetmek istiyorum ancak bu konu gerçekten çok detay bilgilere sahip bir konu. Bu yüzden ben genel hatlarından bahsedeceğim ve sizi detayları öğrenebileceğiniz kaynaklara yönlendireceğim. Emin olun işinize çok yarayacak ve ulaşmanız da çok kolay. Bu yüzden lütfen dikkatlice yazımda kalın.

Öz bakım becerileri, özel gereksinimli olsun ya da olmasın, bütün bireylerin, özellikle de çocukların, hayatında çok kilit bir noktadadır. Öz bakım becerilerini bağımsız olarak yapabilen bireylerin yaşam kaliteleri, bu becerileri yaparken yardım alan bireylere göre daha yüksektir. Hatta sadece o bireylerin değil, aile üyelerinin de yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Çünkü genel olarak bu becerileri karşılayan kişiler aile üyeleri oluyor. Bu yüzden öz bakım becerileri, üzerinde yoğunlaşılması gereken çok işlevsel bir beceridir.

Öz bakım becerilerini uzun uzun sıralamak oldukça vaktimizi alır. Üst başlıklar halinde bahsetmek gerekirse; kişisel bakım ve temizlik (el yıkama, diş fırçalama vb.), yemek yeme, giysileri çıkarma, giyinme (pantolon giyme, mont çıkarma vb.) ve giysi aksesuarlarını kullanma (düğme açma, kemer çıkarma vb.) şeklinde gruplandırılabiliriz.

Bir diğer gruplandırma da ev içi ve ev dışında yapması gereken becerilerdir. Ev içi becerileri; temizlik, masa hazırlama, telefon etme, yemek yapma, tamir, misafir ağırlama gibi becerileri kapsıyor. Ev dışı beceriler ise; ulaşım araçlarını kullanabilme, market alışverişi, fatura yatırma, muayene olma gibi becerileri kapsar. Bunlar da öz bakım beceri kapsamında yer alır.

İlk olarak belirlememiz gereken şey, çocuğumuzun bu başlıklardan hangisinde sorunlar yaşadığı, daha sonra bunları yazıya dökmek. (Özel eğitimin her yerinde verileri yazıya dökmek çok önemlidir. Aklımızdan kritiğini yapıp çözüm de bulabiliriz, ancak kaçırılan noktaları fark edemeyebiliriz.) Yazdığımız başlıklardan hangisi daha önemli, daha önce halledilmesi gerekiyor. Buna karar verilmeli.

Örneğin çocuğumuz bağımsız yemek yeme becerisine sahip değil, ancak sizin onunla çalıştığınız konu diş fırçalamak. Burada durum tam tersi olmalı. Bağımsız yemek yiyebilme becerisine sahip olamayan öğrenci ile daha sonraki adım olan diş fırçalama becerisini çalışmak çok da yerinde olmaz. Zaten bir birey diş fırçalamadan önce yemek yeme önkoşulunu yapabilmeli ki diş fırçalaması için bir nedene sahip olabilsin.

Ya da tuvalet ihtiyacını bağımsız olarak gerçekleştiremeyen bir çocuğumuz ile diş fırçama becerisi çalışmak…  Bu gibi bir tutarsızlık yaşamamak için, ilk önce çalışılması gereken beceriler sıralanır ve ardından en işlevsel olanı, yani en önemli, diğer becerilere başlamadan önce önkoşul olması gereken becerilerden başlanır.

Şimdi gelelim asıl konumuza. Öz bakım becerileri öğretiminde kullanılabilecek yöntem ve teknikler.

1-İpucu

2- Yanlışsız Öğretim Yöntemleri başlığı altında olan yöntemler;

1. Eş Zamanlı İpucuyle Öğretim Yöntemi
2. İpucunun Giderek Azaltılmasıyla Öğretim
3. Tüm Beceri Yaklaşımı
4. İleri Zincirleme Yaklaşımı
5. Tersine Zincirleme Yaklaşımı

3-Gözleyerek Öğrenme

4- Video Model/Bilgisayar Temelli Beceri Öğretimi

Bu yöntemler eğitimcilerin kullandığı ve yapılan bilimsel araştırmalarla da güvenilirliği garantilenmiş yöntemlerdir. Bunların yöntemler,  bir lisans dersi içeriği kadar uzun içeriklere sahiptirler. Bu yüzden bu yöntemleri burada anlatmam olağan dışı. Ancak incelemeniz için bir link bırakıyorum. Bu linkte birçok özel eğitim ile ilgili yazılı kaynak mevcut. Ve hepsi ücretsiz ulaşabilirsiniz.

http://orgm.meb.gov.tr/eKutuphane/yayinlar/

Ancak ben size bu linkten daha spesifik bir yayın önereceğim. Yukarıda bahsettiğim yöntemleri detaylı olarak ele alıyor. Göz atmanızı şiddetle tavsiye ediyorum. Bu kütüphanedeki çok çeşitli yayınların içinden yanda görmüş olduğunuz görsel kapağına sahip olan yayın.  Lütfen vaktinizi ayırın ve okuyun.

İlerleyen zamanlarda size yararlı olacağından emin olduğum web sitelerini ve kitapları da listeleyeceğim.

Uzun bir yazı oldu. Umuyorum faydalı olmuşumdur. Sorularınız ve görüşleriniz için “mutlu.ozelegitimci” isntagram sayfamdan bana ulaşabilirsiniz. Hepinize kucak dolusu sevgilerimi gönderiyorum. Sağlıcakla ve evde kalın.