Sevginur Yavuz
Otizimde Göz Temasından Kaçınma Sorunu
Merhaba sevgili okurum. Yeni bir haftadan merhabalar. Yeni yılın ilk ayını geride bırakıp hızlıca daha güzel günlere doğru ilerliyoruz. Gelen bu yeni günlerde karşımıza hep güzellikler çıkması temennisi ile devam ediyorum.
Bugün sizlerle göz teması kurmayan çocuklar hakkında konuşacağım. Özellikle otizm tanısına sahip çocukların göz temasından kaçınması çok sık karşılaşılan bir durumdur. Bu durum ile karşılaşılırsa ne yapılmalı hep beraber bakalım.
İlk olarak göz teması neden önemlidir? Göz teması iletişimin olmazsa olmaz temellerinden birisidir. İletişim kurmak, konuşma ve dilden fazlasıdır. Aynı zamanda bağlantı kurmakla da ilgilidir ve bu bağlantı genellikle kinetiklere bağlıdır yani, göz teması dahil beden dilinin yorumlanması, jestler, duruş ve yüz ifadeleri de dahil olmak üzere yorumlanmasından gelir. Kısacası sadece kelimeleri kullanarak bir iletişim kuramayız.
Göz temasından kaçınan çocuklar için de bazı masa başı yöntemler mevcut. Bunlardan birisi şöyledir.
Çocuk ile göz göze gelecek şekilde karşılıklı oturur. İlk olarak çocuğa ismi ile hitap edilir. Bakarsa çocuğu bu davranışı için pekiştirilmeli. Ancak çocuk ismini duyunca gözlerinize bakmazsa bu sefer çocuğu elini tutup işaret parmağını kendi gözlerinize götürün. Gözünüzün önünde tutun parmağını. Çocuk bu uyaranı alınca sizin gözünüze bakacaktır. Gözünüze bakınca coşkulu bir şekilde sevinin ve çocuğa iyi bir şey yaptığını hissettirin. Diyelim ki çocuk bunu yapınca da göz teması kurmadı. Bu sefer de çocuğun elimizdeki parmağına hafifçe bakı uyguluyoruz. Bu kısım çok önemli çünkü burada çocuk asla acı hissetmemeli. Çocuğun parmağı sıkılmamalı sadece sizin orada olduğunuzu ve kendisinden bir beklentiniz olduğunu anlaması için varlığınızı hissettiriyorsunuz çocuğa. Sadece küçük bir baskı uygulanır ve çocuğun göz teması sağlanmaya çalışılır.
Bu yöntem dışında çocuk ile oyun oynarken de birçok çalışma yapılır. Örneğin çocuk ile beraber şeffaf bir plastik kutu kapağına tahta kalemi ile resim çizin. Siz resim çizdikten sonra şeffaf kapağı kaldırıp gözünüzün önünde tutun. Ve çizdiğiniz resmi çocuğa heyecanla anlatın. Çocuk ister istemez göz temasında bulunmak zorunda kalacak.
Ya da çocuk ile beraber oyun oynarken o an çocuğun ilgisi hangi oyuncakta ise o oyuncağı elinize alıp göz hizanıza götürün. Göz teması kurmaya çalışın.
Farklı parmak oyunları ile de desteklenebilir bu çalışmalar. Kendi yüzünüzün önünde parmak oyunu yapın ve çocuk ile göz göze gelmeye çalışın.
Bu örnekler sizin evdeki ortama ve malzemelere göre çeşitlendirilebilir. Önemli olan husus yapılan oyun ve etkinlikleri kendi gözünüzün önünde sunmak. Çocuk etkinlik veya oyuna bakarken gözlerinize bakacaktır. Bu şekilde desteklerle yavaş yavaş göz temasından kaçınması azalacaktır.
Hepinize kucak dolusu sevgilerimi yollayarak sonlandırıyorum. Sağlıcakla ve mutlulukla kalın. İyi ki varsınız.