Başlarken; Eskiler bir yazıya başlarken girizgah denen bir önsözden sonra yazıya başlarlardı. Bende bir önsöz ile yazıya başlamak istiyorum.

1998’de Cumhuriyetin kuruluşunun 75. Yılı nedeniyle tarih öğretmeni olarak bendenize “Hendek’te Cumhuriyet Dönemi Yerel Kültür Hareketleri” konulu bir araştırma görevi verildi.

Yaptığım araştırmalarda o günlere kadar bilmediğim çok ilginç sanat ve kültür faaliyetlerinin Hendek’te yürütüldüğünü öğrendim.

Bu araştırmalarda bana yardımcı olan şimdi hayatta olmayan başta değerli hocamız Mesut Kandil ( Ortaokulda Müzik öğretmenimizdi) yine Cemalettin Kutlu hocamızı saygı, sevgi Ve rahmetle anıyorum. Yine halen hayatta olan değerli hocamız Servet Bağdatlı’ya (Ortaokulda Beden Eğitimi Öğretmenimizdi) ve Doçent Nihat Aktürk’e saygılarımı ve şükranlarımı sunuyorum. Kendilerine mutluluklar ve uzun ömürler diliyorum. Yine Hendek hakkında araştırmaları olan ve bir dönem öğrencim de olan op. Dr. Ahmet Muhtar Kırval’a da teşekkür ediyorum.

Bu çalışmalarımdan bir şekilde haberdar olan yine bir dönem öğrencimiz olan Haberhendek editörü Mehmet Kavis bu konuda benden yardım istedi. Bende bu notlarımı kendisine verdim.

Hendek’in çok eski tarihi (İlk çağlardaki) hakkında ve malum kuvvaii milliye günlerinde ki isyanlar konusunda fazla bir şey söylemeyeceğim. Çünkü bu konularda çok şeyler yazılıp çizilmiş kitaplar, makaleler mevcuttur. Bu konularda birçok kaynaklar vardır. Yalnız çok eskilere ilk çağlara gitmeden fazla detaya girmeden Hendek’in büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu, beylikler ve Osmanlı zamanından kısaca bahsedeceğiz. Bunu da konuyu Cumhuriyet yıllarına getirmek için yapacağız. Zaten esas konumuzda Cumhuriyet dönemi Hendek’te yerel kültür olduğundan bunlar konumuz dışıdır.

 Şimdi kısaca tarihe bir göz atalım.

Büyük Selçuklu Devleti Dönemi

1071 Malazgirt zaferi ile sultan Alparslan önderliğinde Bizans ordusunu yenerek Anadolunun kapılarını Türk’lere açan Büyük Selçuklu devleti 1157’de sultan Sencer’in ölümüyle sona ermiştir.

Anadolu Selçuklu Devleti Dönemi

Büyük Selçuklu Devletinin yıkılışının sonrasında 11. Yüzyılda Anadolu Selçuklu Devleti Kurulmuştur. Devletin kurucusu Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Selçuk beyin torunu olan Kutalmış Oğlu Süleyman Şahtır.

Süleyman Şah Anadolu fetih tarihinin en önemli kahramanıdır. Ve Anadolu fatihi olarak bilinir. Yöre 1075’te Anadolu Selçuklu Devleti sınırları içine girdi. İşte Hendeğin bu yıllarda yani 12.yüzyıl ortalarına doğru, Orta Asya’dan göç eden Selçuklu Türkleri tarafından kurulduğu bilinmektedir.

Hendek’in adı konusunda birkaç rivayet vardır. Kesin olmamakla birlikte Hendek adının Türkistan’ın Cürcan eyaletinde Handok adında ki bir yerleşim yerinden geldiği kuvvetle muhtemeldir. Bir başka rivayette Hendeğin kurulduğu yıllarda Hendek’te bulunan tek bir Han dolayısıyla Hantek olarak söylendiği ve sonradan bu kelimenin Hendek’e dönüştürüldüğü rivayet edilir.

Fakat önceki ihtimal daha kuvvetlidir.

Önümüzde ki yazımızda Hendek’i tanıtmaya devam edeceğiz.