Osmanlı Devleti Döneminde Hendek konulu yazımıza ileride devam etmek üzere şimdi Cumhuriyet döneminde Hendek’te yerel kültür konusuna geçeceğiz.

Hendek Halk Evinde ki faaliyetler

19 Şubat 1932’de başta Ankara olmak üzere Halk evleri açılmış, zamanla ülke çapında yayılmıştır. Halk evleri birkaç defa kapanıp tekrar açılmış, 1987’de yeniden faaliyete geçmiştir. İşte Hendek’te de sosyal ve sanatsal faaliyetler yani kültür çalışmaları Hendek halk evinin 1932-1933’lerde açılması ile başlamıştır.  Hendek halk evi bünyesinde müzik, Tiyatro, Edebiyat, Köy çalışmaları, Spor ve Sosyal yardım gibi çeşitli alanlarda çok önemli çalışmalar yapılmış, çeşitli alanlarda kurslar açılıp uzmanlar yetiştirilmiştir.

Şimdi, bu alanlarda yapılan çalışmalardan ve etkinliklerden kısaca bahsedelim

MÜZİK..

Müzik alanında son derece yoğun ve önemli etkinlikler yapılmış, özellikle Türk sanat ve Türk halk müziği alanlarında yoğun faaliyetlerde bulunulmuştur. Korolar kurulmuş, Konserler verilmiş ve çok başarılı sonuçlar ortaya çıkmıştır. Bu müzik ve tiyatro faaliyetlerinde başı çekmiş adeta yöneticisi ve organizatörü olmuş Kazım Süleyman Ağaoğlu’nu ayrı bir yere koymak gerekir. Onun yanında Hendek’li birçok büyüklerimiz bu çalışmalarda önemli görevler almışlardır.

Kazım bey kimdir?

Kazım bey babası Ali Rıza bey ile annesi Esma hanımın çocukları olarak 1915’te Hendek Başpınar mahallesinde doğmuştur. Yukarıda belirttiğimiz gibi Kazım bey bu kültürel faaliyetlerde müstesna bir yere sahiptir. 100’ün üzerinde bestesi ve güftesi vardır. Güftesini yazıp bestelediği Tombala isimli eseri çok ünlü olmuştur. Bu arada “ Biz Hendek halk evinin çalışkan gençleriyiz” adlı bir marş bestelemiştir. Kazım bey böylece Hendek’te adeta bir müzik üstadı olmuştur.

Kazım beyin yanında bu çalışmalara katılıp emek vermiş hatırlayabildiğimiz birkaç isim vermek gerekirse hepsi rahmetli olmuş Sefer Eşme, Kazım Konuk, Bahri Yıldız, Mehmet Uzun, Osman Özgü, Ahmet Yayla, İsmail Kuş, Mesut Kandil gibi Hendek eşrafının tanınmış isimleri sayılabilir.

 Bu müzik faaliyetleri öylesine ünlenmiş ve müzik sevgisi öylesine ileri boyutlara ulaşmıştır ki, bayanlarda bu faaliyetlere çeşitli enstrümanlar çalarak katılmışlardır.  Bu hanımlardan birkaç isim hatırlayabiliriz. Feride hanım, Hediye hanım, Macide hanım ve çok güzel Ud çalması ile ünlü Huriye hanım sayılabilir. Bu yıllarda komşu ilimiz İzmit’te de çok önemli müzik çalışmaları ve faaliyetleri vardı. Hendek’te bu faaliyetleri yürüten müzik gönüllüleri İzmit’te ki bu müzisyenlerle yoğun bir ilişki kurmuşlar ve iş birliğine girmişlerdir. Bu müzik faaliyetleri sırasında Neşe Can gibi yıllarca Radyolarda, gazinolarda Türk sanat müziği okumuş ve çok ünlü olmuş büyük bir ulusal sanatçı da yetişmiştir. Ayrıca yine Ud’i İbrahim, Hüseyin Aymen, Kemani Fahir gibi Ulusal sanatçılarımızda Hendek halk evinde ki bu müzik çalışmaları sırasında yetişmişlerdir. Ayrıca sözlerini Hendek’li Rıza Bulut’un yazdığı Elmayı Top top yapalım isimli Türküsü yıllarca Radyolarda çalınıp söylenmiştir.

TİYATRO..

Tiyatro çalışmaları olarak da yine Hendek halk evi yöneticisi Kazım beyin önderliğinde Hendek ortaokulu, Düzce’li Türkçe edebiyat öğretmeni rahmetli Cemil Sağlam (sonradan 1965’lerde Hendek ortaokulunda Türkçe öğretmenimiz olmuştur) yönetiminde sahnelenip Hendek’in bir çok köyünde ayrıca Akçakoca, Akyazı, Geyve, Sapanca, İznik gibi çevre ilçelerde başarıyla oynanmıştır. Sahnelenen bu tiyatro eserlerinden bir kaçını hatırlarsak.

1. Loiç Le Gouriadec’in zehirli kucak.
2.  2- Cahit Atay’ın 1962’de yazdığı komedi türünde Pusuda isimli eseri
3. Cevat Fehmi Başkud’un 1948’de yazdığı Paydos isimli eseri
4. Anonim eser olan Ayıkla Pirincin Taşını
5. Ünlü Yunan Edebiyatçısı Sophokles’in yazdığı ilk defa milattan önce 428’de sahnelenen Kral Oidipus isimli eseri

Tiyatro alanında ki bu başarılı çalışmalarda rol alan Hendek’li bazı isimleri hemşerilerimizi hatırlayalım. Vedat Örtbaş, Nurettin Öztan, Cahit Başkurt, Zühal Palazoğlu, Öğretmen Fehime hanım, Servet Bağdatlı, Halime hanım, Kütüphane memuru Hilmi bey, bu arada ilçemizin popüler siması Rüştü Çürüksulu ( 12-13 sinema filminde rol almıştır)