Çocuklar okula başlayana kadar rüya gibi bir dönem geçirir. Uyanık geçirdikleri sürenin neredeyse tamamında oyun oynar, yeni keşifler yapar, hayal dünyalarında yolculuklara çıkar en sevdiği insanlarla beraber vakit geçirirler. Ancak okulun başlamasıyla bu dönem sona erer. Artık hayatında önceki yaşamına göre çok daha belirginleşen bir kavram vardır.’’ Sorumluluk…’’Öğrenmesi gereken konular, yapması gereken ödevler, okulda uyması gereken kurallar vb. vardır çocuğun artık hayatında. Bunlardan bir tanesi de daha güzel bir karne getirebilmek , daha iyi bir üst kurumda eğitim almak için yapılan sınavlardır. Öğrenciler, ‘’akademik başarıları’’nı ölçmek için yapılan bu sınavlara farklı tepkiler verirler. Bu tepkilerin en önemlilerinden biri sına karşı geliştirdiği ‘’kaygı’’ dır. Bu yazımda sınav kaygısı ve bu kaygıyla baş etme yöntemlerinden bahsedeceğim.

          Sınav Kaygısı Nedir?

            Sınav kaygısı;öğrencinin sınav öncesinde, sınav esnasında ve sınav sonrasında gösterdiği fizyolojik ve psikolojik tepkidir.Sınav kaygısını iki boyutta ele alabiliriz. Endişe ve yoğun duygu…

                   Korku ve Endişe;

• Bu sınavda başarılı olmayacağım,
• Sınav esnasında bütün bildiklerimi unutacağım, her şey berbat olacak,
• Sınıfımdaki herkes benden daha zeki,
• Düşüm alırsam etrafımdakilere ne derim, ailemin yüzüne nasıl bakarım,
• O kadar çalıştım ama kendimi eksik ve yetersiz görüyorum,
• Bütün arkadaşlarım kazanır, ben kazanamazsam benim için her şeyin sonu olur.

Y      Yoğun Duygu ve Tepki;

• Kalbim yerinden fırlayacakmış gibi çarpıyor,
• O kadar gerginim ki miden alt üst olmuş durumda,
• Sınava gireceğim zaman paniğe kapılıyorum , elim ayağıma dolaşıyor ,ellerim soğuk soğuk terliyor,
• Sınav önceki gün çok geriliyorum, uyuyamıyorum, kendimi bitkin hissediyorum.

 Neden Sınav Kaygısı Başarıyı Düşürür?

Kaygı stres doğurur. Stres, kişinin iç organlarının çalışma tarzlarını etkiler. Stresli kişilerin kalbi tam verimli atmaz, kan damarlarını büzer ve daraltır. Bu yüzden kaygılı kişilerin beybine bol kan gitmez ve dolayısıyla tam beslenemeyen beyin görevini yerine getiremez.

   Beyinin bilgisayar gibi farklı işletim sistemi vardır. Uzun süreli ve kısa süreli bellektir. Kısa süreli bellekte kodlanan bilgiler uzun süreli belleğe aktarılır ve burada kaydedilir. Kısa süreli belleğin kayıt yapma süresi en fazla 2 saniyedir ve çalışma hızı 7 ‘’bit’’ tir. Kısa süreli bellek kaygı ve stresten etkilenir ve çalışma hızı ‘’2 bit’’ düşer.’’2bit’’ lik kapesitenin de kaygı ve strese ayrıldığını düşünürsek geriye ‘’3 bit’’ lik kapesite kalır. Durum böyle olunca ‘’3bit’’ sınav için yeterli gelemiyor ve haliyle başarı düşmektedir.

   Sınav kaygısına karşı önlem alınmazsa öğrenci sınav esnasında öğrendiği bilgiyi , ve kendisinde var olan potansiyeli performansa dönüştürememekte ve sınav başarısı düşmektedir. Sınav sonrasında ise başarısızlık ‘’depresyon’’ yaşamasına sebep olabilmektedir. Bazen daha daha ileri sonuçlara yol açabilmektedir. Malesef  Türkiye olarak bunun acı örneğini yaşadık.

     ‘’Samsun’da bugün YGS’ye girmeye hazırlanan lise öğrencisi, 18 yaşındaki Damla Orhan, sınav stresi nedeniyle sabah kalp krizi geçirdi. Kaldırıldığı hastanede kurtarılamayan Damla Orhan'ın kesin ölüm nedeninin otopsiden sonra belirleneceği belirtildi.
    Merkez İlkadım İlçesi Bahçeli Evler Mahallesi'nde oturan 2 çocuklu 47 yaşındaki Ayhan Orhan ve 46 yaşındaki Ayla Orhan çiftinin kızları Damla Orhan, bugün gireceği YGS nedeniyle sabah saat 05.00’da annesini uyandırdı. Annesi ile birlikte sabah namazı kılan Damla Orhan, daha sonra kahvaltı hazırlanana kadar odasına gidip yatağına uzandı. Bu sırada fenalaşan genç kız, ailesinin çağırdığı ambulansla özel bir hastanenin acil servisine kaldırdı. Kalp krizi geçirdiği şüphesiyle burada genç kıza müdahale yapıldı. Ancak, yapılan tüm müdahalelere rağmen 19 Mayıs Lisesi Türkçe-Matematik Bölümü 4’üncü sınıf öğrencisi Damla Orhan, kurtarılamadı.Sınava dershaneye giderek de hazırlanan Damla Orhan'ın ölüm haberini alan annesi ve ablası 22 yaşındaki Duygu Orhan, sinir krizleri geçirdi. Damla Orhan, YGS'ye Ticaret Meslek Lisesi'nde gireceği belirtildi. Damla Orhan’ın teyzesinin eşi olan Davut Çatal Sakal, "Sınav heyecanı bir yıldır yaşıyordu. Ailesi sınav nedeniyle çok sıkmıyordu. Ama Damla içine atan bir çocuktu. Sınav yükü ona ağır geldi. Kaldıramadı" dedi. Damla Orhan'ın kesin ölüm sebebinin yapılacak olan otopsiden sonra belirleneceği belirtildi.’’(DHA)

     Sınav kaygısıyla baş etmek ve sınav kaygısının oluşturduğu olumsuz sonuçların önüne    geçebilmek için öncelikle yapılması gereken kaygıyı oluşturan nedenleri araştırmak ve bunları mümkün olduğunca ortadan kaldırmak gerekir.

   Sınav kaygısının dozunda olması öğrenci başarısı için olumludur.Öğrencinin konsantrasyonunu artırır ve duyulan kaygıdan dolayı sorumluluk hissettirir,harekete geçirir.Sınav kaygısını bütünüyle ortadan kaldırmak öğrencinin yararına değil,zararınadır.Bu yüzden sınav kaygısı yok etmek için değil, azaltmak için uğraşılmalıdır.

Sınav Kaygısının Nedenleri Nelerdir?

Ebeveynin ve eğitim verenlerin beklenti düzeyinin yüksek olması:Her çocuğun akademik olarak güçlü ve zayıf olduğu alanlar olabilir.Ama ebeveynin ve öğretmenler bazen çocuktan potansiyelinin üzerinde başarı bekleyebilir. Sınav sonrasında da kötü sonuç geldiğinde hakaret edebilir(verdiğim emeklere yazıklar olsun!) ve  başkalarıyla kıyaslayabilir.(Bak teyzenin oğluna,ne güzel tıp kazandı,mis gibi okuyor, sen dala yerinde sayıyorsun).Ya da sınavı kişiliği ile ilişkilendirebilir.

Öğrencinin kişilik yapısı:  Hepimiz anne babalarımızdan belli bir genetik miras alarak doğarız. Bu zeminin üzerinde zaman içerisinde  çevrenin de etkisiyle kişilik gelişir ve kendine özgü olan kimliği oluşur. Bazı çocuklar doğaları itibariyle  ve anne babanın da eğitimi neticesinde mükemmeliyetçi bir kişilik geliştirme eğiliminde olabilirler. Bu çocuklar daha yarışçı, sürekli kendilerini başkalarıyla kıyaslayan, ve kendisinden beklentisi yüksek çocuklar olurlar.  Bu tip çocuklarda sınav kaygısı  daha fazla ortaya çıkar.

Sınavla ve sonuçlarıyla ilgili olumsuz beklentiler ve düşünce kalıpları:  Sınav kaygısını yaşayan çocukların çoğu enerjilerinin büyük bir bölümünü sınav esnasında yaşabileceklerini olumsuzlukları düşünerek harcarlar.

• “Sınavı kazanamazsam kötü bir eğitim alacağım”
• “Ailemin benim için yaptığı bütün harcamalar boşa gidecek”
• “Öğretmenlerimi hayal kırıklığına uğratacağım”
• “Ablam/ağabeyim bu okulu kazanmıştı, ben kazanamazsam başarısız sayılacağım”
• “Sınavda her şeyi unutacağım”
• “Ya sınavda cevapları kaydırırsam”
• “Başkaları benden daha fazla çalışıyor, bu çalışmayla kazanmam mümkün değil”
• “Asla konuları yetiştiremeyeceğim”  gibi düşenceler sınav  kaygısını oluşturur.