Prof. Dr. Mustafa Koç
Kekemelik
Kekeleme
Davranışsal / Dışa Vurumsal Özellikler
1.Konuşmasında akıcılık ve zamanlama açısından yaşına uygun olmayacak şekilde bozukluk vardır.
2.Ses ve heceler sık sık yinelenir ve uzatılır.
3.Ünlemlemelerde aksaklık vardır.
4.Konuşurken sözcükler içinde ara verir.
5.Konuşma sırasında tamamlanabilen ya da tamamlanamayan ara vermeler görülür.
6.Söylenmesi zor olan sözcükleri kullanmamak için başka sözcükler kullanır.
7.Konuşurken vurgulamalarında gerginlik hissedilir.
8.Tek heceli sözcüklerde yinelemeler görülür. Örn: Ben-ben-ben vb.
9.Konuşma akıcılığındaki bozulma iletişimi bozar, okul başarısını etkiler.
10.Stresli durulmamalarda kekelemenin şiddeti artar.
11.Okuma, şarkı söyleme, cansız şeyler ya da evcil hayvanlarla konuşma esnasında kekeleme olmaz.
12.Toplum içinde ya da telefonla konuşmaktan kaçınabilir.
13.Göz kırpma, tikler, dudak, yüz, kafa hareketleri, nefes alma davranışlarıgibi motor davranışlar eşlik edebilir.
14.Kendilerine güvenleri azdır.
Ailelere Tavsiyeler
- Bazı çocuklarda görülen irkilme, tutulma, tekrar veya uzatma şeklindeki hafif konuşma özürlerini kekemelik ve çocuğunuzu da kekeme olarak nitelemeyiniz. Çünkü siz ona kekeme derseniz oda kendini kekeme olarak görmeye başlar. Oysaki öyle nitelenmezse çocuk kendiliğinden bu devreyi tehlikesizce anlatabilir.
- Çocuğun konuşması üzerine aşırı titizlik göstermeyiniz.
- Çocuk konuşurken sakin dinleyiniz. Endişeden uzak olunuz. Çocuk bir şey söylemek istediğinde aceleye ve telaşa kapılmadan karışmadan, söyleyebileceği kadar zaman veriniz. Konuşmasını kesmeyiniz. Tutulduğunda yardım etmeyiniz.
- Çocuğa hiçbir zaman "dur..,acele etme..,yeniden başla.., önce bir derin nefes al" gibi uyarılarda bulunmayınız. Bütün bunlar onun dikkatini konuşmasında toplayacağından zararlıdır.
- Çocuk konuşurken onun dudak hareketlerine değil gözlerine bakınız.
- Katı disiplinden sakınınız. Alay ve acı şakaları disiplin aracı olarak kullanmayınız. Askerce emirler vermeyiniz. Çocukla içten ilgilenip ona sevgi ve şefkat göstererek güvenini kazanınız.
- Çocuğun yanında kusurları hakkında konuşmayınız.
- İleri kekemelik hallerinde çocuğun en az şaşırdığı ve rahatça konuşabildiği durum ve şartları saptayarak bu durum ve şartlarda onu konuşturunuz.
- Çocuk konuşurken onu susturmayınız. Onun adına yardımcı oluyorum diye konuşmayınız. Ona kolay konuşma yolu gösteriyorum zannederek "Yavaş konuş, derin nefes al, ne söyleyeceğini iyi düşün.." gibi öğütlerde bulunmayınız.
-Tutulduğu zaman alay etmeyiniz.
- Yanlış konuştuğunda yada tutulduğunda cezalandırma ile korkutmayınız ve cezalandırmayınız.
- Yorgun ve heyecanlı olduğu zamanlarda konuşmaya zorlamayınız.
- Yavaş konuştuğunda hızlı konuşmaya zorlayan istekte bulunmayınız. Bu davranışlar çocuğunuzun dikkatini konuşması üzerine çeker ve daha çok tutulur.
- Çocuğunuzun mümkün olduğu kadar bedenen sağlıklı olmasına özen gösteriniz. Kekeme çocuk normal çocuktan daha çok dinlemeye ihtiyaç duyar.
- Kekemelik sinirsel bir kökene dayanır. Çocuğun mümkün olduğu kadar sinirlenmemesi, gergin bir duruma girmemesi gerektir. Bu nedenle evdeki geçimsizlik ve gergin havadan uzak olmasını sağlayınız. Tartışmalarınızın ondan uzak olmasına dikkat ediniz.
- Ana baba olarak çocuğun kekemeliği karşısında sabırlı olmalısınız. Ona konuşmalarında, sonuna kadar sabır anlayışla dinleyiniz. Karışmayınız, normal konuşuyormuş gibi davranınız.
- Çocuğunuz kekelemeye başlayınca onun dikkatini başka yöne, başka konulara çekme yoluna gidiniz ve bunu dikkatle, maksadınızı belli etmeden yapmaya özen gösteriniz.
- Çocuğunuza yaşına uygun öyküler anlatıp, onun size tekrarlamasını sağlayın bu arada küçük şiirler ezberletip söylemesini sağlamakta onu konuşmaya isteklendirir.
- Çocuğunuzu problemin farkında ise onu bu yönden açıklığa kavuşturmak için uygun zamanlarda "konuşurken bazı tekrarlar, irkilmeler, tutulmalar yaptığı fakat bunların önemli olmadığını bunlardan kurtulmasının mümkün olduğunu zaten herkeste buna benzer durumların görüldüğünü" söyleyebilirsiniz.
- Çocuğun değişik alanlardaki ilgisini arttırmak için o etkinliklerden hoşlanır hale getirilmesine çalışınız. Bu ona hem başkalarının öveceği özellikleri kazandırır hem de dikkatini kekemeliğinden başka taraflara kaydırır.
- Çocuğun kendine karşı iyi, olumlu tavır geliştirmesine yardım ediniz. Kendini kekemeliğinden dolayı değersiz gören çocuğunuz bu engeli kolay aşamaz. Çocuğun sahip olduğu iyi özellikler ortaya çıkarılmalı, teşvik edilmelidir.
Ancak, bütün bunların uygulanması yanında geniş bir tolerans ve sabır gerektiğini unutmayınız.
Davranışsal / Dışa Vurumsal Özellikler
1.Konuşmasında akıcılık ve zamanlama açısından yaşına uygun olmayacak şekilde bozukluk vardır.
2.Ses ve heceler sık sık yinelenir ve uzatılır.
3.Ünlemlemelerde aksaklık vardır.
4.Konuşurken sözcükler içinde ara verir.
5.Konuşma sırasında tamamlanabilen ya da tamamlanamayan ara vermeler görülür.
6.Söylenmesi zor olan sözcükleri kullanmamak için başka sözcükler kullanır.
7.Konuşurken vurgulamalarında gerginlik hissedilir.
8.Tek heceli sözcüklerde yinelemeler görülür. Örn: Ben-ben-ben vb.
9.Konuşma akıcılığındaki bozulma iletişimi bozar, okul başarısını etkiler.
10.Stresli durulmamalarda kekelemenin şiddeti artar.
11.Okuma, şarkı söyleme, cansız şeyler ya da evcil hayvanlarla konuşma esnasında kekeleme olmaz.
12.Toplum içinde ya da telefonla konuşmaktan kaçınabilir.
13.Göz kırpma, tikler, dudak, yüz, kafa hareketleri, nefes alma davranışlarıgibi motor davranışlar eşlik edebilir.
14.Kendilerine güvenleri azdır.
Ailelere Tavsiyeler
- Bazı çocuklarda görülen irkilme, tutulma, tekrar veya uzatma şeklindeki hafif konuşma özürlerini kekemelik ve çocuğunuzu da kekeme olarak nitelemeyiniz. Çünkü siz ona kekeme derseniz oda kendini kekeme olarak görmeye başlar. Oysaki öyle nitelenmezse çocuk kendiliğinden bu devreyi tehlikesizce anlatabilir.
- Çocuğun konuşması üzerine aşırı titizlik göstermeyiniz.
- Çocuk konuşurken sakin dinleyiniz. Endişeden uzak olunuz. Çocuk bir şey söylemek istediğinde aceleye ve telaşa kapılmadan karışmadan, söyleyebileceği kadar zaman veriniz. Konuşmasını kesmeyiniz. Tutulduğunda yardım etmeyiniz.
- Çocuğa hiçbir zaman "dur..,acele etme..,yeniden başla.., önce bir derin nefes al" gibi uyarılarda bulunmayınız. Bütün bunlar onun dikkatini konuşmasında toplayacağından zararlıdır.
- Çocuk konuşurken onun dudak hareketlerine değil gözlerine bakınız.
- Katı disiplinden sakınınız. Alay ve acı şakaları disiplin aracı olarak kullanmayınız. Askerce emirler vermeyiniz. Çocukla içten ilgilenip ona sevgi ve şefkat göstererek güvenini kazanınız.
- Çocuğun yanında kusurları hakkında konuşmayınız.
- İleri kekemelik hallerinde çocuğun en az şaşırdığı ve rahatça konuşabildiği durum ve şartları saptayarak bu durum ve şartlarda onu konuşturunuz.
- Çocuk konuşurken onu susturmayınız. Onun adına yardımcı oluyorum diye konuşmayınız. Ona kolay konuşma yolu gösteriyorum zannederek "Yavaş konuş, derin nefes al, ne söyleyeceğini iyi düşün.." gibi öğütlerde bulunmayınız.
-Tutulduğu zaman alay etmeyiniz.
- Yanlış konuştuğunda yada tutulduğunda cezalandırma ile korkutmayınız ve cezalandırmayınız.
- Yorgun ve heyecanlı olduğu zamanlarda konuşmaya zorlamayınız.
- Yavaş konuştuğunda hızlı konuşmaya zorlayan istekte bulunmayınız. Bu davranışlar çocuğunuzun dikkatini konuşması üzerine çeker ve daha çok tutulur.
- Çocuğunuzun mümkün olduğu kadar bedenen sağlıklı olmasına özen gösteriniz. Kekeme çocuk normal çocuktan daha çok dinlemeye ihtiyaç duyar.
- Kekemelik sinirsel bir kökene dayanır. Çocuğun mümkün olduğu kadar sinirlenmemesi, gergin bir duruma girmemesi gerektir. Bu nedenle evdeki geçimsizlik ve gergin havadan uzak olmasını sağlayınız. Tartışmalarınızın ondan uzak olmasına dikkat ediniz.
- Ana baba olarak çocuğun kekemeliği karşısında sabırlı olmalısınız. Ona konuşmalarında, sonuna kadar sabır anlayışla dinleyiniz. Karışmayınız, normal konuşuyormuş gibi davranınız.
- Çocuğunuz kekelemeye başlayınca onun dikkatini başka yöne, başka konulara çekme yoluna gidiniz ve bunu dikkatle, maksadınızı belli etmeden yapmaya özen gösteriniz.
- Çocuğunuza yaşına uygun öyküler anlatıp, onun size tekrarlamasını sağlayın bu arada küçük şiirler ezberletip söylemesini sağlamakta onu konuşmaya isteklendirir.
- Çocuğunuzu problemin farkında ise onu bu yönden açıklığa kavuşturmak için uygun zamanlarda "konuşurken bazı tekrarlar, irkilmeler, tutulmalar yaptığı fakat bunların önemli olmadığını bunlardan kurtulmasının mümkün olduğunu zaten herkeste buna benzer durumların görüldüğünü" söyleyebilirsiniz.
- Çocuğun değişik alanlardaki ilgisini arttırmak için o etkinliklerden hoşlanır hale getirilmesine çalışınız. Bu ona hem başkalarının öveceği özellikleri kazandırır hem de dikkatini kekemeliğinden başka taraflara kaydırır.
- Çocuğun kendine karşı iyi, olumlu tavır geliştirmesine yardım ediniz. Kendini kekemeliğinden dolayı değersiz gören çocuğunuz bu engeli kolay aşamaz. Çocuğun sahip olduğu iyi özellikler ortaya çıkarılmalı, teşvik edilmelidir.
Ancak, bütün bunların uygulanması yanında geniş bir tolerans ve sabır gerektiğini unutmayınız.