Adım adım normalleşmeye başladığımız bu güzel haziran ayından hepinize merhaba sevgili okurlarım. Artık yaz geldi, evde durmak bunaltıcı olabiliyor. Lakin biz yine de tedbiri elden bırakmayalım. Gerekmedikçe evden çıkmayalım.

Şimdi gelelim bugünkü konuya. Bugün otizmli çocuklarda geçiş sürecini probleme dönüşmeden tamamlamak için kullanılan stratejilerden bahsedeceğim. Ama öncelikle geçiş nedir?

Geçiş, sözlükte “Bir durumdan başka bir duruma geçmek”, “Bir işi bitirmek, başka işe başlamak” gibi anlamlarında kullanılıyor. Ancak otizmli bireyler için geçiş bu anlama benzemekle birlikte, birden fazla durumu ifade edebiliyor.

Geçiş, otizmli öğrencinin bir kurumdan öbürüne geçmesi ( erken çocukluk çağından okul öncesi döneme, okul öncesinden ilkokula, vs.) şeklinde olabilir. Bir başka geçiş türü mekân değişikliği olabilir. Kendi evinden teyzesinin evine gitmesi orda kahvaltı yapması da otizmli bir bireyin geçişini ifade eder. Ya da öğrencinin sınıf içi geçişleri de bu başlığın altında yer alır. 

Bu durumların her biri birbirinden farklı olsalar da, otizmli ve hatta normal gelişim gösteren bireyler için de bu durum bir değişiklik içerir. Alışılmış ve her zaman içinde bulunulan bir durum/mekân/eylem içerisinden başka bir durum/mekân/eylem içerisine geçmek her zaman göründüğü kadar kolay olmaya biliyor. Otizmli olan bireyler, alıştıkları ortamlarda değişiklik olmalarından hoşlanmayabiliyorlar. Bunun üstüne bir de o ortamı tümüyle değiştirip, çocuğu daha önce hiç bilmediği, yabancısı olduğu bir ortamın içine atmak, çocuğun olduğu yaşta ve ileriki yaşlarında farklı problemlere neden olur. En başta problem davranışlar geliştirir ve geçişi reddeder. Bu problem davranışları vurma, bağırma, öfke patlamaları olabileceği gibi, kaçma, kaçınma gibi diğer türden de olabilir.

Peki, geçiş sürecini problemsiz kabullendirmek mümkün mü? Özellikle üstünde duracağım geçiş türü, erken çocukluktan okul öncesi kurumlarına geçişi olacak otizmli öğrencilerdir. Okul öncesine geçiş gibi, gelişimsel olgunluk ile beraber bir kuruma geçişi içeren geçişlerde kullanılan bazı stratejiler var. Bunları kullanmak öğrencinin o kurum ile ilgili bazı fikirlere sahip olmasını ve sudan çıkmış balık misali değil de, bazı şeylerin farkında olarak, bilerek o durum içerisine girmesine yarayabilir. Gelelim bu stratejilere:

Çocukların geçiş için hazırlanmasına yardımcı olacak 5 farklı strateji vardır. Bunlar;

-Öngörme: Öngörme stratejisinde, ebeveynler çocukları ile gidilecek kurum hakkında öngörüde bulunarak bilgiler verirler. Kurumun fiziki şartlarının evdeki ortama benzediğini ya da diğer benzer noktalarını bulup bunları anlatabilirler. Böylece öğrenci hiç görmediği ortamı yavaş yavaş benimsemeye başlayacak.

-Okuma: Ebeveynler, öğrenci ile birlikte, okul öncesi kurumlarını anlatan kitaplar okumalı. Öğrenci okul ortamını kendisi görmüş olur. Bunun yanında rol yapma da kullanılabilir. Öğrencinin okul öncesi sınıfında karşılaşacağı yeni durumları, ev ortamında canlandırma yoluyla yaşatabiliriz.

-Ziyaret etme: Öğrenci ile beraber, geçiş yapacağı okula daha önceden gidip o kurumun oyun alanında eğlenceli zaman geçirmesi ve aklında olumlu izli anılar bırakması sağlanabilir.

-Program takvimini değiştirme: Öğrenciler yeni bir okul hayatına başlayacak ve rutinlerinde belli başlı değişiklikler olmak zorunda kalacak. (Yemek ve uyku saatleri vb. gibi) Öğrencinin bunlara bir gün önceden başlayarak alışması mümkün değil. Birkaç hafta hatta ay önce erken uyuyup uyanmaya başlatılabilir. Ya da kurum içinde yemek saatleri öğrenilip, çocuğumuzun her zaman yemek yediği saatte değil, kurumdakine benzer yakınlıkta saatlerde yemeği yemek, kuruma geçiş öncesinde çok önemli hazırlıklardan biridir.

-Arılığı teşvik etme: Aileler beraber çalıştıkları uzmanları ya da eğitimcileri sıkı sıkıya takip etmemeli. Geçiş zamanı geldiğinde farklı eğitimciler ile çalışmaları gerektiği zaman, yeni eğitimcilerden olumlu bahsetmeleri gerekiyor ve eski çalıştıkları eğitimciler ile devam etmek için ısrar oluşturmamak gerekiyor.

Çok kıymetli vaktinizi ayırıp okuduğunuz için şükranlarımı sunuyorum. Konu ile ilgili soru ve görüşlerinizi merakla bekleyeceğim. Bana @mutlu.ozelegitimci instagram sayfamdan ulaşabilirsiniz. Hepinize keyifli günler diliyorum. İyi ki varsınız.