Geçen pazar günü Hendek’te meydana gelen Sakarya’nın tamamında, komşu illerde hatta İstanbul’da hissedilen deprem sonrası babalarımızdan; dedelerimizden duyduğumuz 1943 depremini araştırdım ve sizlerle paylaşmak istedim.

02 Haziran 2019 Pazar Saat 16:08'de merkez üssü Hendek Yarıca Mahallesi olan 4.7 şiddetindeki deprem'in ardından Hendek köylerinin bir çoğunu yıkan; Hendek Merkez'inin de %25 ini yok eden 1943 Hendek Depremi hakkında bilinmeyenler..

Hendek Depremi 20 Haziran 1943 te yerel saat ile 17.32'de meydana geldi. 336 kişinin yaşamını yitirdiği deprem 6.6 şiddetindeydi.

Deprem, Hendek başta olmak üzere Adapazarı, Akyazı ve Arifiye'de oldukça ağır hasara neden olmuştur. İstanbul'da da hissedilen deprem ile  4. yüzyıla ait Konstantin Sütunu da hasar görmüştür.

Hendek  bölgesinde yer alan köylerin çoğu kısmen ya da tamamen yıkılmıştır. Ayrıca deprem can kaybına neden olmuştur. Elektrik, telefon hattı ve tren yolu önemli derecede hasar görmüştür. Deprem çok uzak bölgelerde de hissedilmiştir. Bu depremde Hendek’te yapıların % 25’i tümüyle yıkılmıştır. Adapazarı’nda bu oran  % 20’dir

Depremzedeler, basın mensuplarının kendileriyle gerçekleştirdiği röportajlarda depremin büyük bir gürültüyle başladığını, çeşitli binaların tamamen yıkıldığını ve enkaz altında kalanların önemli bir kısmının hayatlarını kaybettiğini ifade etmiştir. Deprem gününde tam bir kaos, yıkım, korku, can pazarı ve çaresizliğin hakim olduğu anlaşılmaktadır.

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın raporuna göre bu depremde yıkılan ya da ağır hasarlı olan yapı sayısı 5975; orta hasarlı yapı sayısı 4361’dir.

1943 Hendek Depremi’nde 346 vatandaşımız yaşamını yitirmiş; yaralı sayısı ise 234 kişidir. Hendek’te ise 25 kişi hayatını kaybederken 100 kişi yaralanmıştır. Ağır yaralı olanlar İstanbul ve Eskişehir’deki hastanelere sevk edilmiş.

Deprem sonrası Hendek’te 1000 yakın ev yıkılmış olup evsiz kalanlar için Hendek’e 1200 çadır kurulmuş. Düzce, Bolu, Kocaeli, Eskişehir ve İstanbul’dan bölgeye çok sayıda görevli ve yardım malzemeleri sevk edilmiş.

Dönemin  İçişleri Bakanı Hilmi Uran deprem bölgesini ziyaret etmiş; hazırlamış olduğu raporu meclise sunmuş. Mecliste Hendek’in tekrar kurulmasına karar verilmiş. Deprem sonrası  vatandaşlar dar gelirli olarak kabul edilmiştir.

Hendek ve civarında 1957, 1969 ve 1999 depremlerinde de can ve mal kaybı meydana gelmiştir.

Bölgenin dinmeyen acısı olan depremlerde hayatını kaybedenleri rahmet ve özlemle yad ediyoruz.

Selam saygı dua

İlhan Cancı