Sorulmayan sorulara verilen cevaplar kimsenin bir işine yaramaz. İnsana yardım soru sorma ile fakat doğru soru sorma ile başlar denilebilir.  Neden bunu yaptın diye  bir soru sormak kişinin yaptığı fakat farkında olmadığı bir davranışa dikkatini çekmek amacı ile sorulabilir. Böyle bakılınca soru soran için eleştirilebilecek bir durum yoktur. Çünkü, bu soruyu sorarken temel amacı ya da niyeti, karşısındaki insanın kendi davranışları ve bu davranışların sonuçlarına ilişkin bir farkındalık kazandırmaktır. Bir de bu sorunun yani neden bunu yaptın sorusunun sorulduğu kişi açısından nasıl olduğuna bakılmalıdır. Bu soruya muhatap olan kişinin düşünceleri, duyguları ve bunların sonucu oluşacak davranışları tahmin etmeye çalışalım.

Öncelikle şunu ifade etmek gerekir ki böyle bir soruyu soran kişi kim olursa olsun, pozisyonu, yaşı ve eğitim düzeyi ne olursa olsun sorulan kişide benzer düşüncelere, duygulara ve davranışsal sonuçlara yol açabilir. Bu kişiler yargılandıklarını, değerlendirildiklerini, suçlandıklarını düşünmeye başlarlar. Bu düşüncelerin oluşturacağı duygular, öfke, kızgınlık, suçluluk, değersizlik vb duygulardı. Bu duyguların muhtemel davranışsal sonuçları, kişinin baş etme tarzına göre ya saldırganca tepki verme, ya boyun eğme ya da inkar etmedir. Çocuklarda bunlara bir de dona kalma eklenebilir. Bütün bu yöntemlerin temel amacı kişinin kendini savunması, benlik bütünlüğü ve kişilik gelişimi önünde engel olan bu durumla baş etmektir.

Her bir yöntemin temel amacı savunma olsa da bir bedeli vardır. Yukarıda bahsedilen yöntemlerin her birinin ortak bedeli bireyin yalnızlaşması ve sosyalleşmesinin engellenmesidir. Özellikle çocuklarla iletişim sürecinde "neden" ya da "niye" ile başlayan iletişim sürecinde aslında kazanan yoktur. "Niye" ya da "neden" diye soran kişinin alacağı cevaplat yukarıda bahsedilen düşünce ve duygu bağlamında olacağından tatmin edici olmayacaktır. Sonu gelmeyen bir soru silsilesine ve her soru cümlesi neden ya da niye ile başlayacaktır.  Bu sorulara cevap veren kişi de temel amaç kendi, benliğini korumaya odaklanacağı için verilen cevaplar bağlamla örtüşmeyecek ve böylece bir kısır döngü oluşacaktır. Bu kısır döngü çocuğun ya da yetişkin olsun bireyin ya var olan durumu inkar etmesine ya da var olan duruma boyun eğmesine neden olacaktır. Her iki yaklaşımda bireyin gerçekleş yüzleşmesini engelleyecektir. Bu durum yani gerçekle yüzleşmem durumu gerçeklikten uzaklaşmaya benliğine yabancılaşmaya neden olacaktır.

Bunu yerine yani neden ya da niye ile başlayan soru cümlelerinin yerine daha çok davranışa yönelik tepki verilirse, kişiyi değil ortamı düzenlemeye çalışırsak, sonuca değil sonucu ortaya çıkaran nedenleri değiştirmeye çalışırsak sanırım çok daha işlevsel sonuçlara ulaşabiliriz. Yavrum neden ödevini yapmıyorsun? diye sorma yerine şuan da ne yaparsan senin için daha iyi olur? biraz düşünüp benimle paylaşırsan çok sevinirim diye tepki vermek çocuğun odaklaştığı şeyi ve yapması gerektiği şeyi ve bunun sonuçlarını düşünmesini sağlayacaktır. Fakat burada önemli olan bu ve benzer tepkileri ara sıra ya da geçenlerde yaptım hiçbir işe yaramadı şeklinde değil de hem kendi içimizde hem de kendi aramızda tutarlı bir şekilde yerine getirmek gerekir. Doğru yerde ve doğru şekilde sorulan soru değişimin ve gelişimin öncüsüdür. Diğer bir husus da sorulan soruları ne ilişkilendirerek ya da neyi referans alarak cevaplandırdığımızdır. Örneğin, mutlu musunuz? Huzurlu musunuz? vb soruları cevaplamak isterseniz aklınıza ilk ne geldi?.....