Prof. Dr. Mustafa Koç
Otistik bozukluk
Davranışsal / Dışa Vurumsal Özellikler
1.Sosyal ilişkilerde güçlük yaşarlar.
2.Konuşma güçlüğü yaşarlar.
3.Oyun oynama ve hayal gücünü kullanmada zorlanırlar.
4.Değişikliklere karşı tepki ve direnç gösterirler.
5.Başkalarına ilgisizdir.
6.Göz temasından kaçınır.
7.Başkalarıyla kendiliğinden iletişim kurmaz.
8.İsteklerini bir yetişkinin ellerini kullanarak belirtir.
9.Diğer çocuklarla oynamaz.
10.Sürekli bir konu üzerinde konuşur, tekrarlar fazladır.
11.Sebepsiz şekilde ağlar, güler. Sebepsiz davranışlarda bulunur.
12.Anlamsız sözleri üst üste tekrarlar.
13.Nesneleri tutup sürekli döndürmekten hoşlanır.
14.Değişikliklerden hoşlanmaz.
15.Yaratıcılık gerektiren oyunları oynamaz.
16.Bazıları yaratıcılık gerektirmeyen bir takım işleri oldukça hızlı ve iyi yaparlar.
17.Özel korkuları olabilir. Banyo yapmaktan korkma gibi.
18.Genellikle çevresindeki tehlikelerin farkında değildir.
19.Kendilerini ifade edemedikleri için ağlama, bağırma, kendini yere atma gibi öfke nöbetleri yaşayabilirler.
20.Çığlık atma, mağazadaki eşyaları fırlatma, evdeki eşyalara zarar verme gibi çevresine zarar veren davranışlarda bulunabilirler.
21.Saçlarını çekme, yüzünü tırmalama, ellerini ısırma gibi kendine zarar veren davranışlarda bulunabilir.
22.Kendiliğinden başlayan ve tekrarlayan hareketler yaptığı gözlenebilir.
23.Dikkatleri dağınıktır
24.Alışageldiği gündelik işleri yapmada gereksiz bir biçimde kurallara sıkı sıkıya uyma gözlenir.
25.Tek ve dar bir ilgi alanları olabilir.
26.Olağandışı beden duruşları gösterebilirler.
Ailelere Tavsiyeler
Otistik çocuklar için ailesiyle birlikte olmak çok önemlidir. Otistik çocuğu olan aileler çocuğunun yaşantısını ne yönde etkileyebileceklerini bilememenin endişesini taşımaktadırlar.
Otizmin nedeninin,tedavisinin bilinmemesi, ailenin otistik çocuğunun günlük bakımı,ya da eğitimi için bazı sorumlulukları yüklenmek zorunda kalmaları aileleri çaresizlik duygularına yönlendirmektedir. Aileler bu konuda gereken yardımı ve desteği gördükçe kendilerine güvenlerini yeniden kazanmış olacaklardır.
Otistik çocuğa sahip anne babalar,çocuğun bakımı, eğitimi ve sağlığı konusunda bilgi ve beceri sahibi olmalıdır . Aile üyeleri kendi rolleri dışında çocuğun terapisti ve eğitimcisi de olabilmelidirler.
Otistik çocuğa sahip anne babalar çocuğun engelini kabul ettikten ve gerekli eğitim kurumuna yönlendirdikten sonra çocuğun okul eğitimi için gerekli hazırlıkları yapmalıdırlar. Çocuğun okula alıştırılması açısından evde çocuğun odasına okulun ya da eğitimcinin resminin asılması, okula giderken sevdiği oyuncağını yanında götürmesine izin verilmesi ve okul çevresinin gezdirilmesi yararlı olacaktır.
Otistik çocukların eğitiminde ev ortamının kullanılması ve aile bireylerinin doğru rehberlikle çocuklarına yardımcı olmaları çok önemlidir. Otistik çocuğun ev ortamında eğitiminin sağlanmasının yanı sıra çocuğu büyük yaşlardan itibaren sokağa ve komşulara çıkarmak çevrenin çocuğu kabul etmesine ve tanımasına yardımcı olacaktır. Bu arada çocuğun diğer çocuklarla oyun oynaması için gerekli ortam sağlanmalıdır. Ev ortamında otistik çocuğun hoşlandığı etkinlikler öğretmeni ile görüşülerek karar verildikten sonra uygulanmalıdır. Evde yapılabilecek etkinliklerde çocuğun çevresi hakkında bilgi sahibi olması için gerekli beceriler(masayı düzeltme , yatak hazırlama vb.) düzeyine uygun şekilde açıklamalar yapılarak öğretilmelidir. Aile üyeleri çocukla birlikteyken konuşarak ve dinlemesine yardımcı olarak iletişim kurmasına destek olmalıdırlar. Evde yapılabilecek etkinliklerde otistik çocuğun tek başına hareket ederek ihtiyaçlarını karşılayabilecek hale gelmesine önem verilmelidir.
Kaynaştırma eğitimine , otistik çocuklar eğitim merkezlerine(OÇEM) veya rehabilitasyon merkezlerinedevam eden çocukların aileleri aşağıdaki önerileri göz önünde bulundurmalıdırlar.
1.Otistik çocuğun başarıları takip edilerek her zaman övülmelidir. Bu durum çocuğun kendisinden bekleneni doğru yaptığını anlamasınayardımcı olacaktır.
2.Otistik çocuğun boş zamanlarında ona eşlik edecek bir ağabey ya da abla konumunda olacak nitelikte birisi seçilirse ve onu yalnız bırakmazsa sosyal gelişimi yönündenyararlı olacaktır.
3.Otistik çocukların yapacakları işleri organize etmelerine yardımcı olmak amacıyla bir defter tutulması ve yapılacak işlerin , kullanılacak malzemelerin deftere kayıt edilerek kullanılması ve okula giderken hazır olmasıokul ile aile arasındaki iletişimi kolaylaştırarak çocuğun eğitimine yardımcı olacaktır. Aynı zamanda çocuğun okul defterinin kapağına ders programını ve ödevlerle ilgili programı koyarakçalışmaları bağımsız olarak takip etmesine yardımcı olabiliriz.
4.Çocuğunuzun bağımsız olarak çalışması ve oyun oynaması sağlanacağı zaman ; ne yapması, ne kadar yapması, süresi ve çalışmayı, oyunu bitirince ne yapacağına ilişkin bilgiler çocuğa verilmelidir.
5.Otistik çocuklar elle yazı yazma becerisi yönünden oldukça zayıf olup , düzgün yazı yazma becerisini kazandırmak oldukça zordur. Bu nedenle otistik çocuklara bilgisayarda yazı yazma becerisini erken yaşta kazandırmak yararlıdır. Otistik çocuk ödevlerini yapmada , not tutmada ve çalışmalarını takip etmede bilgisayardan yararlanacaktır ve başarısı artacaktır.
6.Çocuğa verilecek eğitimin etkili olması için okuldaki eğitim ilkelerinin ev yaşantısı ile bağdaştırılması ,aile ve öğretmenin birbirinden yararlanması şeklinde kurulan işbirliği gereklidir. Çocuğunuzun eğitimi içinöğretmeniyle sürekli iletişim halinde olunmalı ve evde yapılabilecek etkinlikler konuşunda görüşü alınmalıdır. Veli toplantılarına sürekli katılmanızokul aile işbirliğini ve dolayısıyla çocuğunuzun eğitimini kolaylaştıracaktır.
7.Çocuğun ders aralarında diğer öğrencilerle iletişimlerine yardımcı olmak için arkadaşlarıyla konuşabileceği konuların listesini vererek ve aile üyeleri ile bu liste üzerinde uygulama yaparak iletişim kurmasını kolaylaştırabilirsiniz.
8.Çocuğunuzla günlük hikayelerveçizgi film diyaloglarını çalışarak sosyal ortamlarda ne yapacağını bilmesine ve sosyal ortamları daha iyi anlamasına yardımcı olabilirsiniz.
9.Otistik çocuk , bazı davranışları nedeniyle arkadaşları tarafından alayedilebilir ve
yalnız bırakılabilir. Aileler diğer çocukların çocukla alay etmesini önlemeli ve yaşıtlarının otistik çocuğun özellik ve ihtiyaçlarını fark etmesini sağlamalıdır.
10.Otistik çocuğa sahip anne babaların; çocuğun okul öğretmeni,doktoru, psikoloğu,
konuşma terapisti, sosyal hizmet uzmanı ve rehber öğretmeniyle sürekli ilişki
kurması çocuğun gelişimi açısından çok önemlidir.
11.Aileler çocuklarının bazı olumlu davranışları için kendisini ödüllendirmesine izin ve çocuk için de ödüllendirme programı uygulamalıdır.
1.Sosyal ilişkilerde güçlük yaşarlar.
2.Konuşma güçlüğü yaşarlar.
3.Oyun oynama ve hayal gücünü kullanmada zorlanırlar.
4.Değişikliklere karşı tepki ve direnç gösterirler.
5.Başkalarına ilgisizdir.
6.Göz temasından kaçınır.
7.Başkalarıyla kendiliğinden iletişim kurmaz.
8.İsteklerini bir yetişkinin ellerini kullanarak belirtir.
9.Diğer çocuklarla oynamaz.
10.Sürekli bir konu üzerinde konuşur, tekrarlar fazladır.
11.Sebepsiz şekilde ağlar, güler. Sebepsiz davranışlarda bulunur.
12.Anlamsız sözleri üst üste tekrarlar.
13.Nesneleri tutup sürekli döndürmekten hoşlanır.
14.Değişikliklerden hoşlanmaz.
15.Yaratıcılık gerektiren oyunları oynamaz.
16.Bazıları yaratıcılık gerektirmeyen bir takım işleri oldukça hızlı ve iyi yaparlar.
17.Özel korkuları olabilir. Banyo yapmaktan korkma gibi.
18.Genellikle çevresindeki tehlikelerin farkında değildir.
19.Kendilerini ifade edemedikleri için ağlama, bağırma, kendini yere atma gibi öfke nöbetleri yaşayabilirler.
20.Çığlık atma, mağazadaki eşyaları fırlatma, evdeki eşyalara zarar verme gibi çevresine zarar veren davranışlarda bulunabilirler.
21.Saçlarını çekme, yüzünü tırmalama, ellerini ısırma gibi kendine zarar veren davranışlarda bulunabilir.
22.Kendiliğinden başlayan ve tekrarlayan hareketler yaptığı gözlenebilir.
23.Dikkatleri dağınıktır
24.Alışageldiği gündelik işleri yapmada gereksiz bir biçimde kurallara sıkı sıkıya uyma gözlenir.
25.Tek ve dar bir ilgi alanları olabilir.
26.Olağandışı beden duruşları gösterebilirler.
Ailelere Tavsiyeler
Otistik çocuklar için ailesiyle birlikte olmak çok önemlidir. Otistik çocuğu olan aileler çocuğunun yaşantısını ne yönde etkileyebileceklerini bilememenin endişesini taşımaktadırlar.
Otizmin nedeninin,tedavisinin bilinmemesi, ailenin otistik çocuğunun günlük bakımı,ya da eğitimi için bazı sorumlulukları yüklenmek zorunda kalmaları aileleri çaresizlik duygularına yönlendirmektedir. Aileler bu konuda gereken yardımı ve desteği gördükçe kendilerine güvenlerini yeniden kazanmış olacaklardır.
Otistik çocuğa sahip anne babalar,çocuğun bakımı, eğitimi ve sağlığı konusunda bilgi ve beceri sahibi olmalıdır . Aile üyeleri kendi rolleri dışında çocuğun terapisti ve eğitimcisi de olabilmelidirler.
Otistik çocuğa sahip anne babalar çocuğun engelini kabul ettikten ve gerekli eğitim kurumuna yönlendirdikten sonra çocuğun okul eğitimi için gerekli hazırlıkları yapmalıdırlar. Çocuğun okula alıştırılması açısından evde çocuğun odasına okulun ya da eğitimcinin resminin asılması, okula giderken sevdiği oyuncağını yanında götürmesine izin verilmesi ve okul çevresinin gezdirilmesi yararlı olacaktır.
Otistik çocukların eğitiminde ev ortamının kullanılması ve aile bireylerinin doğru rehberlikle çocuklarına yardımcı olmaları çok önemlidir. Otistik çocuğun ev ortamında eğitiminin sağlanmasının yanı sıra çocuğu büyük yaşlardan itibaren sokağa ve komşulara çıkarmak çevrenin çocuğu kabul etmesine ve tanımasına yardımcı olacaktır. Bu arada çocuğun diğer çocuklarla oyun oynaması için gerekli ortam sağlanmalıdır. Ev ortamında otistik çocuğun hoşlandığı etkinlikler öğretmeni ile görüşülerek karar verildikten sonra uygulanmalıdır. Evde yapılabilecek etkinliklerde çocuğun çevresi hakkında bilgi sahibi olması için gerekli beceriler(masayı düzeltme , yatak hazırlama vb.) düzeyine uygun şekilde açıklamalar yapılarak öğretilmelidir. Aile üyeleri çocukla birlikteyken konuşarak ve dinlemesine yardımcı olarak iletişim kurmasına destek olmalıdırlar. Evde yapılabilecek etkinliklerde otistik çocuğun tek başına hareket ederek ihtiyaçlarını karşılayabilecek hale gelmesine önem verilmelidir.
Kaynaştırma eğitimine , otistik çocuklar eğitim merkezlerine(OÇEM) veya rehabilitasyon merkezlerinedevam eden çocukların aileleri aşağıdaki önerileri göz önünde bulundurmalıdırlar.
1.Otistik çocuğun başarıları takip edilerek her zaman övülmelidir. Bu durum çocuğun kendisinden bekleneni doğru yaptığını anlamasınayardımcı olacaktır.
2.Otistik çocuğun boş zamanlarında ona eşlik edecek bir ağabey ya da abla konumunda olacak nitelikte birisi seçilirse ve onu yalnız bırakmazsa sosyal gelişimi yönündenyararlı olacaktır.
3.Otistik çocukların yapacakları işleri organize etmelerine yardımcı olmak amacıyla bir defter tutulması ve yapılacak işlerin , kullanılacak malzemelerin deftere kayıt edilerek kullanılması ve okula giderken hazır olmasıokul ile aile arasındaki iletişimi kolaylaştırarak çocuğun eğitimine yardımcı olacaktır. Aynı zamanda çocuğun okul defterinin kapağına ders programını ve ödevlerle ilgili programı koyarakçalışmaları bağımsız olarak takip etmesine yardımcı olabiliriz.
4.Çocuğunuzun bağımsız olarak çalışması ve oyun oynaması sağlanacağı zaman ; ne yapması, ne kadar yapması, süresi ve çalışmayı, oyunu bitirince ne yapacağına ilişkin bilgiler çocuğa verilmelidir.
5.Otistik çocuklar elle yazı yazma becerisi yönünden oldukça zayıf olup , düzgün yazı yazma becerisini kazandırmak oldukça zordur. Bu nedenle otistik çocuklara bilgisayarda yazı yazma becerisini erken yaşta kazandırmak yararlıdır. Otistik çocuk ödevlerini yapmada , not tutmada ve çalışmalarını takip etmede bilgisayardan yararlanacaktır ve başarısı artacaktır.
6.Çocuğa verilecek eğitimin etkili olması için okuldaki eğitim ilkelerinin ev yaşantısı ile bağdaştırılması ,aile ve öğretmenin birbirinden yararlanması şeklinde kurulan işbirliği gereklidir. Çocuğunuzun eğitimi içinöğretmeniyle sürekli iletişim halinde olunmalı ve evde yapılabilecek etkinlikler konuşunda görüşü alınmalıdır. Veli toplantılarına sürekli katılmanızokul aile işbirliğini ve dolayısıyla çocuğunuzun eğitimini kolaylaştıracaktır.
7.Çocuğun ders aralarında diğer öğrencilerle iletişimlerine yardımcı olmak için arkadaşlarıyla konuşabileceği konuların listesini vererek ve aile üyeleri ile bu liste üzerinde uygulama yaparak iletişim kurmasını kolaylaştırabilirsiniz.
8.Çocuğunuzla günlük hikayelerveçizgi film diyaloglarını çalışarak sosyal ortamlarda ne yapacağını bilmesine ve sosyal ortamları daha iyi anlamasına yardımcı olabilirsiniz.
9.Otistik çocuk , bazı davranışları nedeniyle arkadaşları tarafından alayedilebilir ve
yalnız bırakılabilir. Aileler diğer çocukların çocukla alay etmesini önlemeli ve yaşıtlarının otistik çocuğun özellik ve ihtiyaçlarını fark etmesini sağlamalıdır.
10.Otistik çocuğa sahip anne babaların; çocuğun okul öğretmeni,doktoru, psikoloğu,
konuşma terapisti, sosyal hizmet uzmanı ve rehber öğretmeniyle sürekli ilişki
kurması çocuğun gelişimi açısından çok önemlidir.
11.Aileler çocuklarının bazı olumlu davranışları için kendisini ödüllendirmesine izin ve çocuk için de ödüllendirme programı uygulamalıdır.