Prof. Dr. Mustafa Koç
Okuma bozukluğu
Genellikle ilk kez çocukluk ve ergenlik döneminde görülen davranış bozukluklarının davranışsal dışa vurumları ve bunlara ilişkin ilgili kişilere yönelik önerilerin yer alacağı bir yazı dizisine bu gün başlıyoruz. İnsanlar karşılaştıkları durumlara ilişkin bilgi sahibi olmaları bu duruma yönelik daha uygun tepkiyi vermenin yanında daha esnek olmalarını da sağlamaktadır. İnsanların beklenmeyen durumlara karşı verdikleri istenmeyen (öfke, saldırganlık, kızgınlık, kırıcı olmak vb) tepkilerin en önemli nedeni bu durum karşısında ne yapacaklarını bilmemelerindendir. Çünkü çaresiz ve çıkış yolu olmadığını düşünen ve buna inanan her insanda benzer tepkiler görülebilir. İnsan bilmediği şeyin düşmanıdır. Bu bağlamda çocuklarımızın yaşayabileceği durumlara daha işlevsel tepki vermeye katkı sağlar düşüncesi ve umuduyla bu yazı dizisine başlıyorum. ilk konumuz "Okuma Bozukluğu"
DavranışsalÖzellikleri
_____________________________
1.Sesli okumada çarpıklıklar vardır.
2.Harf atlama görülebilir. ( arkadaşlarının yerine “arkadaşlarını” gibi)
3.Harflerin yerini değiştirerek okuma görülebilir.
4.Yanlış sözcük kullanma görülür.
5.Okuma sırasında sözcük atlama görülür.
6.Sesli ve sessiz okuma, her ikisi de yavaştır.
7.Okuduğunu anlamada zorluk çeker. Anlam hataları vardır.
8.Okuma bozukluğuyla birlikte Davranım Bozukluğu, Karşıt Olma-Karşıt Gelme Bozukluğu, Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu, Majör Depresif Bozukluk ya da Distimik Bozukluklar görülebilir.
9.Dil gelişiminde gecikmeler vardır.
10.Kendilerine güvenleri az olabilir.
11.Gelişimsel Koordinasyon Bozukluğu ile birlikte görülme sıklığı oldukça fazladır.
12.Görsel algıda, dilbilgisi becerilerinde, dikkat sürecinde ya da bellekte eksiklik görülebilir.
13.Bazı tıbbi bozukluklarla birlikte görülebilir. ( frajil x vb.)
14.Yüksek IQ ile birlikte görülme olasılığı mevcuttur.
15.Matematik bozukluğu ve Sözel Anlatım Bzoukluğuyla birlikte görülme olasılığı fazladır.
16.Başka mental bozukluklar eşlik edebilir.
Ailelere Tavsiyeler
____________________________________
1.Çocuğunuzun içinde bulunduğu durum hakkında bilgi edinin. Bu sayede çocuğunuza nasıl davranacağınızı, nasıl yardımcı olacağınızı, çocuğun yapmış olduğu farklı davranışların kaynağını ve gelişim seyrini daha iyi kavramış olacaksınız.
2.Çocuğunuzun çok iyi tanındığı ve özelliklerinin bilindiği ev ortamı sağlıklı gelişim için en uygun ortamdır. Bunun yanında anne baba ile çocuk ilişkisi her zaman dışarıdan bir uzmana göre çok yakındır , dolayısıyla okul ve evde verilen eğitimin tutarlı olması daha hızlı öğrenmeyi ve öğrenilen bilgilerin daha kalıcı olmasını sağlar. Evde okul aile iş birliği ile becerilerin pekiştirilmesi ise başarıyı arttıran önemli bir etkendir.
3.Öğretmenin verdiği çalışmaları, ödevleri birlikte yapmaya çalışın. Destek olun. Birliktelik kavramı onun yerine okumanız, ya da yanlışlarını düzeltmeniz değildir. Yanlışlarını kendisinin bulmasını ve düzeltmesini sağlayın. Gerektiğinde sözel yardımda bulunun.
4.Uzun süreler ve aralıksız zamanlarla çocuğunuzun çalışmasını talep etmeyin. Küçük adımlarla başlayın.
5.Yanlışları karşısında aşırı tepkide bulunmayın. Aksi takdirde bu çocuğunuzun cesaretini kıracaktır.
6.Çalışması kadar dinlenmesi ve eğlenmesi için de fırsat tanıyın.
7.Çocuğunuzun zayıf yanlarını bilerek onları desteklemek ve bu konuda öğretmenle işbirliği yapmak önemlidir.
8.Evde çocuğunuza daha faydalı olabilmek için öğretmeninden size rehberlik etmesini isteyebilirsiniz.
9.Kendilerini başkalarının ve arkadaşlarının yanında eleştirmeyin. Çünkü bu çocuğunuzu pasif düşürür, aşağılık duygusuna sürüklenmesine neden olur.
10.Çocuğunuzu sadece kendisiyle karşılaştırın, eskiye göre nasıl bir ilerleme kaydettiğini değerlendirin
11.Başarılarını övgü ile takdir edin.
DavranışsalÖzellikleri
_____________________________
1.Sesli okumada çarpıklıklar vardır.
2.Harf atlama görülebilir. ( arkadaşlarının yerine “arkadaşlarını” gibi)
3.Harflerin yerini değiştirerek okuma görülebilir.
4.Yanlış sözcük kullanma görülür.
5.Okuma sırasında sözcük atlama görülür.
6.Sesli ve sessiz okuma, her ikisi de yavaştır.
7.Okuduğunu anlamada zorluk çeker. Anlam hataları vardır.
8.Okuma bozukluğuyla birlikte Davranım Bozukluğu, Karşıt Olma-Karşıt Gelme Bozukluğu, Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu, Majör Depresif Bozukluk ya da Distimik Bozukluklar görülebilir.
9.Dil gelişiminde gecikmeler vardır.
10.Kendilerine güvenleri az olabilir.
11.Gelişimsel Koordinasyon Bozukluğu ile birlikte görülme sıklığı oldukça fazladır.
12.Görsel algıda, dilbilgisi becerilerinde, dikkat sürecinde ya da bellekte eksiklik görülebilir.
13.Bazı tıbbi bozukluklarla birlikte görülebilir. ( frajil x vb.)
14.Yüksek IQ ile birlikte görülme olasılığı mevcuttur.
15.Matematik bozukluğu ve Sözel Anlatım Bzoukluğuyla birlikte görülme olasılığı fazladır.
16.Başka mental bozukluklar eşlik edebilir.
Ailelere Tavsiyeler
____________________________________
1.Çocuğunuzun içinde bulunduğu durum hakkında bilgi edinin. Bu sayede çocuğunuza nasıl davranacağınızı, nasıl yardımcı olacağınızı, çocuğun yapmış olduğu farklı davranışların kaynağını ve gelişim seyrini daha iyi kavramış olacaksınız.
2.Çocuğunuzun çok iyi tanındığı ve özelliklerinin bilindiği ev ortamı sağlıklı gelişim için en uygun ortamdır. Bunun yanında anne baba ile çocuk ilişkisi her zaman dışarıdan bir uzmana göre çok yakındır , dolayısıyla okul ve evde verilen eğitimin tutarlı olması daha hızlı öğrenmeyi ve öğrenilen bilgilerin daha kalıcı olmasını sağlar. Evde okul aile iş birliği ile becerilerin pekiştirilmesi ise başarıyı arttıran önemli bir etkendir.
3.Öğretmenin verdiği çalışmaları, ödevleri birlikte yapmaya çalışın. Destek olun. Birliktelik kavramı onun yerine okumanız, ya da yanlışlarını düzeltmeniz değildir. Yanlışlarını kendisinin bulmasını ve düzeltmesini sağlayın. Gerektiğinde sözel yardımda bulunun.
4.Uzun süreler ve aralıksız zamanlarla çocuğunuzun çalışmasını talep etmeyin. Küçük adımlarla başlayın.
5.Yanlışları karşısında aşırı tepkide bulunmayın. Aksi takdirde bu çocuğunuzun cesaretini kıracaktır.
6.Çalışması kadar dinlenmesi ve eğlenmesi için de fırsat tanıyın.
7.Çocuğunuzun zayıf yanlarını bilerek onları desteklemek ve bu konuda öğretmenle işbirliği yapmak önemlidir.
8.Evde çocuğunuza daha faydalı olabilmek için öğretmeninden size rehberlik etmesini isteyebilirsiniz.
9.Kendilerini başkalarının ve arkadaşlarının yanında eleştirmeyin. Çünkü bu çocuğunuzu pasif düşürür, aşağılık duygusuna sürüklenmesine neden olur.
10.Çocuğunuzu sadece kendisiyle karşılaştırın, eskiye göre nasıl bir ilerleme kaydettiğini değerlendirin
11.Başarılarını övgü ile takdir edin.